Ayçiçeği Hasadı Başladı, Çiftçiler Beklenen Verimi Alamıyor: Akdeniz Bölgesi’nde Durum Analizi
“Akdeniz Bölgesi’nde Ayçiçeği Hasadı Başladı, Çiftçiler Beklenen Verimi Alamıyor”
ANKARA – 21.07.2024 – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ayçiçeği üreticilerinin karşılaştığı sorunlar ve beklentilerini içeren bir görüntülü basın toplantısı düzenledi.
Bayraktar, ayçiçeğinin Türkiye ekonomisi için büyük bir öneme sahip olduğunu vurgulayarak, "Ayçiçeği tohumları, %40-45 oranında yağ bulundurmakta ve sıvı yağ tüketimimizin %80’i bu yağdan elde edilmektedir. Ayrıca, ayçiçeği küspesi, %30-40 oranında protein içermesi nedeniyle hayvan beslemesinde değerli bir yem kaynağı olarak kullanılmaktadır," dedi.
2022 yılına ait verilerde, ayçiçeği üretiminin 2 milyon 550 bin ton seviyesine ulaştığını ve bunun ülke için bir rekor oluşturduğunu belirten Bayraktar, düşük fiyatlar nedeniyle 2023 yılında ekim alanlarının küçüldüğünü dile getirdi. 2023 yılında ekim alanlarındaki azalma neticesinde üretim 2 milyon 198 bin tona düştü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun ilk tahminlerine göre, bu yıl ayçiçeği üretiminin %8,7 artışla 2 milyon 390 bin ton olması bekleniyor.
Türkiye genelinde 59 ilde ayçiçeği üretimi yapılmakta olup, en fazla ayçiçeği üreten il Edirne’dir. Edirne’yi Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya gibi iller takip etmektedir. Nisan ayında ekilen ayçiçeklerinin hasadı, Temmuz ayı ortalarında Çukurova’da başlamışken, Ağustos ayında Marmara Bölgesi ve diğer yerlerde de hasat süreci başlayacaktır.
Ancak bu yıl, ayçiçeği üretiminin yoğun olarak yapıldığı illerde bahar aylarında beklenen yağış alınamamış; yaz aylarında ise sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde seyretti. Haziran ayı, son 53 yılın en sıcak haziranı olarak kaydedildi ve bu da ayçiçeği veriminde düşüşe neden oldu. Sonuç olarak, çiftçiler bekledikleri verimi elde edememektedir.
“Ayçiçeğinde Yeterlilik Sonuçları Düşüyor”
Bayraktar, "Türkiye’de tüm çabalara rağmen ayçiçeği üretiminde yeterli artış sağlanamamakta. Nüfus artışına bağlı olarak kişi başı tüketim de sürekli artmakta. 2022/2023 döneminde kişi başı tüketim 56,5 kilogram ile son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı," şeklinde konuştu.
2015 yılında %79 olan yeterlilik oranı, 2022 yılına gelindiğinde %51 seviyesine geriledi. Ayçiçeği üretiminin ülke ihtiyacını karşılayamaması nedeniyle bu açığın ithalat yoluyla kapatıldığına dikkat çekti.
“Ayçiçeği ve Ürünlerine Ödenen Döviz Miktarı 892 Milyon Dolar”
Ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için 2023 yılında toplamda 2 milyar 67 milyon dolara ulaşan döviz ödendiğini belirten Bayraktar, son 5 yılda bu miktarın %117 oranında arttığını ifade etti. 2024 yılının ilk 5 ayında ise 892 milyon 766 bin dolarlık ithalat gerçekleştirildi.
“Ayçiçeği Üreticileri Yeterli Gelir Bekliyor”
Bayraktar, ayçiçeği fiyatlarının üreticilerin refahı açısından son derece önemli olduğunu ifade ederek, "Artan maliyetler ve azalan verimle birlikte çiftçilerimiz yeterli gelir elde edecek fiyatların oluşmasını bekliyor. Çukobirlik, 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatını %24,4 artırarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak açıklasa da üreticiler, bu fiyatı yetersiz buluyor," dedi.
Alıcı kurumların, ayçiçeği alım fiyatını belirlerken artan girdi maliyetlerini, enflasyon oranlarını ve üreticilerin kârını göz önünde bulundurması gerektiğine vurgu yaptı. Türkiye’de ayçiçeği üretimini artırmaya istekli çiftçiler bulunduğunu belirterek, "Yeter ki çiftçilerimiz, ürettiği ayçiçeğinden yeterli geliri elde edebilsin," dedi.
“Üretim Planlamasında Ayçiçeği Olmalı”
Bayraktar, yüksek girdi fiyatlarıyla mücadele eden üreticilerin gereken desteği alması gerektiğini ifade ederek, üretim planlamasında ayçiçeğinin de mutlaka yer alması gerektiğini söyledi. Ayçiçeği üretimine yeterli destek ve fiyat garanti verilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Son olarak, "Ayçiçeğine verilen primler, gübre ve mazot destekleri büyük önem taşıyor. Bu desteklerin, en az girdi enflasyonu oranında artırılması gerekiyor," diyerek sözlerini tamamladı.
Kaynak: Türkiye Ziraat Odaları Birliği
Kemal Çelik, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği bölümünden mezun oldu ve tarımda makineleşme üzerine uzmanlaştı. Antalya’da çeşitli tarım makineleri firmalarında çalışarak, çiftçilerin makine kullanımını optimize etmeye yönelik projeler geliştirdi. İlerleyen yıllarda, tarımsal otomasyon ve akıllı tarım teknolojileri üzerine çalışmalar yapmayı planlamaktadır.