Ayçiçeğinde Ekim Dönemi Başladı: Üreticilerin Karşılaştığı Zorluklar ve Fiyat Politikaları
Ayçiçeği Ekim Dönemi ve Üretici Sorunları
ANKARA – 22.04.2024 – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ayçiçeği üretiminin başlamasıyla ilgili basın toplantısı düzenleyerek çiftçilerin sorunlarına dikkat çekti. Türkiye’de 59 ilde ayçiçeği üretimi gerçekleştirildiğini belirten Bayraktar, Edirne’nin yanı sıra Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya’nın önemli üretim merkezleri olduğunu ifade etti.
Havaların ısınması ile birlikte ayçiçeği tohumlarının toprakla buluştuğunu söyleyen Bayraktar, çiftçilerin maliyet artışlarıyla ilgili endişe taşıdığını vurguladı. Son bir yıl içerisinde mazot fiyatlarında %105, gübre fiyatlarında ise %36 oranında artış yaşandığını belirtti. Bayraktar, hasat dönemine kadar bu fiyatların ne kadar yükseleceğinin belirsiz olduğunu ifade etti.
Çiftçiler, fiyat belirsizliği ve girdi maliyetlerinin tahmin edilememesi gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Aynı zamanda doğal afetler gibi riskler nedeniyle de endişeli olduklarını kaydetti. Çiftçilerin, ekim yaparken kullanacakları girdi maliyetlerini önceden bilmeleri gerektiğini vurguladı.
Ayçiçeği ekim alanlarının genişlemesinin en önemli faktörlerinden birinin fiyat politikası olduğunu belirten Bayraktar, çiftçilerin ekim zamanında ürünlerinin fiyatını bilerek karar vermeleri gerektiğini ifade etti. Ayçiçeğine sağlanan prim ve desteklerin girdi enflasyonuna paralel bir şekilde artırılması gerektiğini dile getirdi.
Üretim ve Tüketim Arasındaki Dengesizlik
Ayçiçek yağının halkın temel gıda maddelerinden biri olduğunu vurgulayan Bayraktar, üretimin artırılmasının dışa bağımlılığın azaltılması açısından önemli olduğunu belirtti. 2018 yılında 1,95 milyon ton olan ayçiçeği üretiminin son 5 yılda %12,7 oranında artarak 2023’te 2,2 milyon tona ulaştığını kaydetti. Ancak, bir önceki yıl ekim alanındaki azalma nedeniyle üretimin %13,8 oranında düştüğünü ifade etti.
Artan nüfusla birlikte kişi başı tüketimde de artış gözlemlendi. 2022 yılında kişi başı tüketim 56,5 kilogramla son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Bayraktar, Türkiye’nin sıvı yağ tüketiminin %80’inin ayçiçek yağından oluştuğunu belirtirken, ayçiçeği yeterlilik oranının %51,3 olduğunu söyledi. Ürettiğimiz ayçiçeğinin, ülkenin ihtiyacını karşılamadığı için ithalata bağımlılığın sürdüğünü dile getirdi. 2023 yılında, ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için ödediğimiz toplam döviz miktarı 2 milyar 345 milyon doları buldu. Son 5 yılda bu ithalat için ödediğimiz bedel %153,5 arttı.
Üreticinin Geliri ve Fiyat Sorunu
Ayçiçeği alım fiyatlarının, üreticilerin yeterli geliri sağlayacak seviyede belirlenmediğini aktaran Bayraktar, üretici fiyatlarının maliyet seviyesinde kaldığını dile getirdi. Yüksek girdi maliyetleri nedeniyle çiftçilerin üretimlerini sürdürmekte zorluk çektiğine dikkat çekti. Ayçiçeği üretiminde artış sağlanmadığı taktirde, tüketicilerin uygun fiyatlı yağ tüketmesi mümkün olmayacak.
Son 3 yılda ayçiçeği üretici fiyatlarının %116,9 oranında arttığını ifade eden Bayraktar, tüketici fiyatlarının ise daha fazla artış gösterdiğini belirtti. Ayçiçek yağı litre fiyatı son 3 yılda %224,8, son 5 yılda ise %491,8 oranında artarak 58 liraya yükseldi. Bu fiyat artışının kontrol altına alınması ve dışa bağımlılığın azaltılması için ayçiçeği üretiminin artırılması gerektiğini vurguladı.
Kaynak: Türkiye Ziraat Odaları Birliği
Kemal Çelik, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği bölümünden mezun oldu ve tarımda makineleşme üzerine uzmanlaştı. Antalya’da çeşitli tarım makineleri firmalarında çalışarak, çiftçilerin makine kullanımını optimize etmeye yönelik projeler geliştirdi. İlerleyen yıllarda, tarımsal otomasyon ve akıllı tarım teknolojileri üzerine çalışmalar yapmayı planlamaktadır.