Dünya Kayısı Üretiminde Türkiye Lider: 2024 Yılı Verileri ve İhracat Başarıları
“Dünya Kayısı Üretiminde Ülkemiz İlk Sırada”
ANKARA – 27.06.2024 – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kayısı hasadının başladığına dair yazılı bir açıklama yaptı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü(FAO) verilerine göre, 2022 yılında dünya genelinde 558 bin hektarlık alanda toplam 3 milyon 863 bin ton kayısı üretildi. Bayraktar, ülkemizin 803 bin tonluk üretimiyle dünya kayısı üretiminin %20,8’ini oluşturduğunu belirterek, bu alanda ilk sırada yer aldığımızı ifade etti. İkinci sırada ise %11,7 payla 451 bin ton üretimle Özbekistan, üçüncü sırada ise %7,9 pay ve 305 bin tonla İran’ın geldiğini belirtti. Dünya kayısı üretiminin önemli bir kısmı, sofralık tüketim için kullanılıyor.
TÜİK verilerine göre, 2023 yılında ülkemizde 1 milyon 450 bin dekar alanda 750 bin ton kayısı üretimi gerçekleştirildi. Üretimin %43,8’ini karşılayan Malatya, 328 bin 767 tonla en yüksek üretimi sağlıyor. Mersin, 156 bin 950 tonluk üretimi ile ikinci sıradayken, Kahramanmaraş, Hatay ve Iğdır, %5’lik pay ile onu takip ediyor. Geçen yıl 750 bin ton olan kayısı üretiminin, bu yıl ilk tahminlere göre %6,7 artarak 800 bin ton olması bekleniyor.
“Ülkemiz Hem Yaş Hem de Kuru Kayısı İhracatında Lider”
FAO’ya göre, 2022 yılında dünya genelinde 472 milyon dolar karşılığında 362 bin ton taze kayısı, 514 milyon dolar karşılığında ise 134 bin ton kuru kayısı ihracatı yapıldı. Ülkemiz, her iki alanda da dünya genelinde en fazla ihracatı gerçekleştiren ülke konumundadır.
TÜİK verilerine göre, 2023 yılında kayısı ve yan ürünlerinden yapılan ihracat geliri 503 milyon 353 bin dolar oldu. 71 bin 486 ton taze ve 70 bin 535 ton kuru kayısı olmak üzere toplam 142 bin 21 ton kayısı ihraç edildi. Taze kayısı ihracatından 58 milyon 634 bin dolar, kuru kayısı ihracatından ise 402 milyon 178 dolar gelir elde edildi. Kuru kayısı ihracatından sağlanan gelir, katma değerli ürün ihracatının önemini gözler önüne seriyor. Ülkemiz, dünya kayısı üretimi ve ihracatındaki liderliğini avantaj olarak değerlendirmelidir.
“Tüccarlar, Piyasa Fiyatlarını Düşürüyor”
Üreticiler, dünya çapında en iyi kayısı üretiminde hak ettikleri değeri görmeyi arzuluyor. Normalin üzerinde seyreden sıcak hava, kayısı hasadının erken başlamasına sebep oldu. Malatya bölgesinde hasat devam etmekte, ancak kayısı fiyatları geçen yılki seviyelerde kalmaktadır. Rekoltenin yüksek olmasını fırsat gören tüccarlar, kayısıları eski fiyatlarla işlem görmekte. Geçen yıl 30 liradan satılan taze kayısının bu yılki fiyatı 33 lira. Kuru kayısı fiyatları da benzer bir düşüş gösteriyor; geçen yıl 200 liraya kadar yükselen fiyatlar, bu yıl 130-140 lira seviyelerine geriledi.
Son bir yılda mazot fiyatlarında %109, gübre fiyatlarında %37 ve tarım ilacı fiyatlarında %67 artış gözlemlendi. Üreticiler ayrıca, bu yıl yükselen sulama ücretleri ve sık yapılan sulamalarla maliyetlerin arttığını bildirdi. Geçen yıl 450 lira olan işçilik maliyetleri ise 1000 liraya kadar çıktı.
“Kayısı Fiyatları Artan Maliyetleri Karşılamaktan Uzaktır”
Mayıs ayında, üretici fiyatları 140 lira olan kuru kayısı marketlerde 362 lira 76 kuruşa satılmaya başlandı. Üreticilerin maliyetlerini karşılaması zorlaşırken, kuru kayısı marketlerde %160 daha pahalıya satılmaktadır. Son yıllarda sağlıklı beslenme eğilimleri nedeniyle kuru kayısı tüketimi artmıştır. Ancak, bu artışın çiftçilere yeterince yansıması beklenirken, piyasalardaki düşük fiyatlar üreticileri mağdur etmektedir.
“TMO Üreticilerimizin Yanında Olmalıdır”
Geçen yıl yaşanan deprem felaketi sonrası, birçok kayısı binası yıkılarak enkaza dönüştü ve üreticiler zarar gördü. Depremzedelerin desteklenmesi ve artan maliyetler karşısında üreticilerin korunması için Tarım ve Kredi Kooperatifleri’nin (TMO) kuru kayısı alımı yaparak piyasa fiyatlarını artırması gerektiği vurgulandı.
Kaynak: Türkiye Ziraat Odaları Birliği
Kemal Çelik, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği bölümünden mezun oldu ve tarımda makineleşme üzerine uzmanlaştı. Antalya’da çeşitli tarım makineleri firmalarında çalışarak, çiftçilerin makine kullanımını optimize etmeye yönelik projeler geliştirdi. İlerleyen yıllarda, tarımsal otomasyon ve akıllı tarım teknolojileri üzerine çalışmalar yapmayı planlamaktadır.