İstilacı Türler için Pazar Oluşturma Stratejileri
David Standridge, yeşil yengeçleri sofralara taşımak için bir misyon üstlenmiş durumda. Küçük, istilacı kıyı yengeçleri, gelgit bataklıklarında, kayalık kıyılarda ve kumlu alanlarda kolayca bulunabiliyor; ancak bu yengeçleri insan tüketimi için yakalayacak balıkçıları ikna etmek zor.
“Onları başlangıçta lezzetli oldukları için aramaya başladım,” diyor Standridge. Ancak bu yengeçlerin istilacı olduğunu öğrendikten sonra, sebep sadece lezzetleri değil, “onları mümkün olduğunca kullanmak için bir iyi neden daha buldum.”
Avrupa kökenli olan yeşil yengeçler, muhtemelen 1800’lü yıllarda ticari gemilerle Kuzey Amerika kıyılarına taşındılar. Yerli türlerin besin ve yaşam alanlarını hızlıca yok eden, hızlı üreyen ve az sayıda yırtıcıya sahip olan bu türler, ayrıca bazı davranışlarıyla tuzlu su habitatlarını yok edebiliyorlar. Genellikle balık yemesi olarak kullanılıyorlar.
“Her yerde olduklarını öğrendiğimde çok şaşırdım,” diyor Standridge. Bu noktada gıda olarak kullanılabilir yeşil yengeç arayışına başladı.
Amerika Birleşik Devletleri genelinde Standridge gibi şefler, aynı zamanda birçok restoran menüsünde yer alan lionfish ve siyah hardal gibi istilacı türleri arıyorlar. Bu süreçte, hem alıcılar için yeni gelir kaynakları geliştirmeye çalışıyor hem de insanları gıda seçimlerinin etkileri hakkında eğitiyorlar.
İstilacı sayılan bitki ve hayvanlar, bulundukları bölgeye yabancı olan ve çevre, yerel toplulukların sağlığı veya ekonomi üzerinde olumsuz etkileri olan türlerdir. Yeşil yengeçler yalnızca bir örnek; Kaliforniya’daki yabani kereviz ve ABD’nin birçok yerinde bulunan sarımsak hardalı gibi birçok istilacı tür mevcut.
Geçtiğimiz ilkbaharda, yaşam sürdüren balık avcılığını teşvik eden bir sivil toplum kuruluşunun yardımıyla, Standridge, yeşil yengeçleri av alanına eklemeyi kabul eden balıkçı Jason Jarvis ile tanıştı. Bu durum, yengeçler için bir tedarik zinciri oluşturdu ve restoranın Connecticut’ta düzenli olarak yeşil yengeç kullanan ilk yer olmasını sağladı.
“Connecticut’ta ticari balıkçılık için pek fazla fırsat yok,” diyor Standridge. “Bütün balıklar, federal olarak kotalara tabi; bunun sonucunda da kotayı eyaletlere bölen bir sistem var. Connecticut, oldukça sınırlı sulara sahip, bu nedenle payımız çok küçük. Connecticut balıkçıları, fluke, siyah basa ve scup gibi balık türlerinin kotalarından yeterince kazanç sağlamakta zorlanıyor; bu nedenle avlaması sınırlandırılmamış daha az kullanılan türler için pazarlar geliştirmek, gelirlerini çeşitlendirmelerine yardımcı olabilir.”
Standridge ve Jarvis, yeşil yengeçleri Rhode Island ve güney Massachusetts’teki ilave kaynaklardan temin etmeyi de başardı. Okyanus, New England kıyılarında birçok yerinde ısındıkça, istilacı yeşil yengeç sayısı artıyor; fakat sorunun boyutunun ne kadar büyük olduğu henüz bilinmiyor. Yeşil Yengeç Derneği, avcı anketleri yaparak bu yengeçlerin sayısını tahmin etmeye çalışıyor.
Yerli türleri tehdit eden lionfish üzerinden, bu sorun yalnızca deniz ürünleri ile de sınırlı değil.
“Çoğu insan lionfish’i biliyor ve zarar verdiklerini biliyor,” diyor Emerald Coast Open pazarlama direktörü Brady Hale. Florida’da lionfish hakkında farkındalığı artırmak için başlatılan bir girişim sonucu doğan bu turnuva, her yıl balıkçılara lionfish yakalayıp satmaları veya bağışlamaları için teşvik ediyor. Lionfish, güney Pasifik ve Hint Okyanusu’na özgü iken, Atlantik Okyanusu’nda büyük bir tehdit haline geldi.
Üretim sorunu yalnızca deniz ürünleriyle sınırlı değil. Kaliforniya’da Ray, her bahar, iki tür istilacı yenilebilir bitki olan siyah ve Akdeniz hardalını topluyor. Ancak Ray, mali açıdan forajın satılmasının veya şeflerin bağımsız olarak toplamasının genellikle mantıklı olmadığını kabul ediyor; çünkü toplama işlemi çok zaman alıyor ve toplayanlar bunu pek iyi bir fiyata satamıyor.
“Toplanan her tohum veya spor, ekmeyecek bir tane daha demektir,” diyor Ray.
Ray, bu bitkileri mutfakları için kullanıyor; Akdeniz hardalı salatalara eklenirken, siyah hardalı steak veya suşi için tereyağına karıştırıyor.
İstilacı türlerin envanter haline getirilmesi konusunda şefler, onları yemekle birlikte bu sorunu çözebileceklerini düşünmeseler de, bu yaklaşımın faydalı olduğunu düşünüyorlar.
“Yıllar önce, yengeçlerin yeterince yenemiyeceğini söylemiştik ve şimdi neredeyse yok oldular. Ancak daha fazla kişinin bir araya gelmesi sağlanabilir,” diyor Standridge. “Mavi gıda kaynaklarımızı etkili bir şekilde yönetebilmemizin tek yolu, seçenekleri çeşitlendirmektir.”
KAYNAK
Kemal Çelik, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği bölümünden mezun oldu ve tarımda makineleşme üzerine uzmanlaştı. Antalya’da çeşitli tarım makineleri firmalarında çalışarak, çiftçilerin makine kullanımını optimize etmeye yönelik projeler geliştirdi. İlerleyen yıllarda, tarımsal otomasyon ve akıllı tarım teknolojileri üzerine çalışmalar yapmayı planlamaktadır.